Ceviz Tozlaşma ve Dölleme
Tozlaşma nedir?
Tozlaşma bitkinin meyve üretimi için ilk adımdır, iyi bir tozlaşma olmadığı takdirde ceviz meyvesi oluşumu mümkün değildir.
Cevizlerde tozlaşma erkek organ olan polenlerin dişi bölgedeki tepeciğe taşınması olayına denir. Dişi ve erkek organ ceviz ağacında farklı bölgelerde bulunur ve aynı zamanda etkin olabilir. Erkek organ, püskül şeklinde filizlenme dönemiyle birlikte ağaçta bulunur, zamanla gelişir ve geliştikçe rüzgar etkisiyle uçuşmaya başlar. Tozlaşma ceviz ağacında hayvanlar (arılar, kuşlar gibi) saysesinde değil rüzgar sayesinde gerçekleşir. Bu sebeple bahçe kurulumunda bahar/yaz rüzgarlarının estiği yöne doğru tozlayıcıların ekilmesinde yarar vardır. Ekilecek tozlayıcı bitki cevizin cinsine göre seçilir; Chandler cinsini tozlayabilecek cinsler Cisco, Franquette ve Fernette’dir. Bunlar bahçeye %5 oranında dikilip tozlaşma sorununun önüne geçilebilir. Olgunlaşmış dişi organla buluşan polen tozlanmış olur ve meyvenin gelişmesi için döllenme geçekleşmek üzeredir. Döllenmenin başarıyla gerçekleştiği bir ağaç verimli şekilde meyve üretebilir.
Dölleme – tozlaşma farkı: Kısaca tozlaşma bir polenin bir ağaçtan diğer ağaca yolculuğu anlamına gelir. Dölleme ise daha karmaşık bir yapı olup dişi ve erkek organların birleşip meyveyi oluşturma sürecine denir.
Dölleme
Chandler cinsi fidanların kendini döllemesi mümkündür ancak bu kısıtlı olabilir ve tüm dişi organlar döllenmediği için istenilen verime ulaşılamayabilir. Bu sorunun çözümü olarak bahçeye %5 oranında yardımcı dölleyici ceviz ağaçları dikilebilir. Üstte belirtildiği gibi Chandler cinsini döllenebileceği döneme denk gelen cinsler Cisco, Franquette ve Fernette’dir. Bu cinslerin polenleri Chandler’ın dişi organı olgunken dökülür ve böylece neredeyse %100’lük bir oranda döllenme gerçekleşebilir.
Bitkinin döllemeye hazır olup olmadığı ceviz tozlaşma tablosunda görülebilir. Bunun yanında dişi oranın görünüşünden de bunu anlamak mümkündür.
- A görseli dişi organın döllenmeye hazır olmadığı an
- B görseli döllemeye hazır olduğu ilk an
- C görseli döllemeye tam hazır olunan an
- D görseli döllenebilme süreci sonrası anı gösterir
Döllenme Sorunları ve Erken Meyve Dökülmesi
Tozlaşma ve döllemeye bağlı meyve dökülmelerin iki sebebi olabilir; yetersiz döllenme ve aşırı döllenme.
Yetersiz döllenmeden dolayı erken meyve dökülmesi
Yetersiz döllenmeye bağlı meyve dökülmesi özellikçe Chandler cinsi cevizde meydana gelmektedir. Yetersiz döllenmenin sebepleri alttakiler olabilir;
- Polenleri bulunduran püsküllerin zarar görmüş olması
- Don dolayısıyla dişi veya erkek organlara zarar gelmiş olması
- Ortam sıcaklığının aşırı yüksek veya düşük olması
- Nem oranının aşırı düşük olması
Bu durumlarda tozlaşma ve onu takip eden dölleme işlemi istenilen şekilde gerçekleşemez ve yetersiz dölleme sebebiyle meyve dökülmesi görülebilir. Bu tip meyve dökülmeleri yalnızca o sezonu etkiler ve ağaçlarda bir sorun yoksa sonraki sezonda olması gereken verimi yakalayabilir. Bu durumda verim %20 civarına veya daha da alt seviyelere düşebilir.
Dökülmenin yetersiz döllemeden olduğu nasıl anlaşılır?
Dökülmenin sebebini bulmak için dökülen olgunlaşmamış meyvelerin boyutuna bakılabilir. Altta yetersiz dölleme sebebiyle dökülmüş olan 7-8 mm genişliğinde meyveler görülebilir. Dökülen meyvelerin hemen hemen hiçbirinde çiçek sapı görülmez. Döküldükleri anda 1 numaralı okla gösterilen yerlerdekine benzer bir kopma noktası görülür ve dökülen meyvelerin boyutları birbirine benzer.
Aşırı döllenmeden dolayı erken meyve dökülmesi
Aşırı döllenme Chandler dışı ceviz cinslerine nadiren etki eder. Daha fazlasıyla ‘Serr’ cinsi cevizde bu sorunla karşılaşılır. Bunun sebebi aşırı seviyede polenin dişi organa ulaşmasıdır, buna bağlı meyve gelişemeden dökülür ve o sezonki verim düşer.
Dökülmenin aşırı döllemeden olduğu nasıl anlaşılır?
Dökülmenin sebebi aynı eksik döllenmede olduğu gibi yerdeki meyvenin boyutundan anlaşılır. Alttaki görselde aşırı döllemeden dolayı dökülmüş olgunlaşmamış meyve görülebilir. Yüzey şekilleri birbirinden farklı olabilen 3-4 mm büyüklüğünde meyveler dalda olgunlaşamayıp dökülür. Rengkleri zamanla değişip 10. günde iyice kararmaya başlar.
Chandler cinsinden sık görülmemesine rağmen ciddi erken dökülme sorunuyla karşılaşıldığında boyutlarını ölçüp sorunun tesbiti yapılarak en hızlı çözüm aranabilir.
Bu yazılar da ilginizi çekebilir:
Referanslar Ramos, D. D. 1998. Walnut Production Manual. Oakland: University of California Press. González, C, Lemus, G, Reginato, G, 2008, Pistillate Flower Abscission Symptoms of 'Serr' Walnut ( Juglans regia L.), Chilean Journal of Agricultural Research, 68:183-191.
Yazıyı paylaşın:
Soru sorabilir veya kendi fikirlerinizi bizimle paylaşabilirsiniz. Cevaplar email yoluyla verilecektir.