Ağaç Budama

Ana Sayfa » Ceviz Budama

Ceviz Budama

Budama, bir bitkinin biçimini, verimini ve sağlıklığını olumsuz yönde etkileyecek bölgelerin mümkün olan en az kesimle ağaçtan ayrılmasına denir. Ağaçlarda budama erken dönemde başlamalıdır ki dalların aşırı büyümesine ve sonraki dönemde büyümüş olan dalların kesilmesine sebep olunmasın. Özellikle tarım yapanlar ve Chandler cinsi gibi yan dal verimi yüksek olan bitki çeşitleri için ağaç budaması sürekli üstünde durulması gereken bir konudur. Budama, ağaçlarda meyveler oluşmaya başladığında verimi artıracak ve ağaç yaşlanmaya başladığında ise gençleşmeyi sağlayacak bir işlemdir. Budama yapmak için belirli tek bir zaman yoktur ve hatta ağacın canlı bölümlerinin hepsini bir anda uzaklaştırmaktansa birden fazla zamanda bunu yapmak daha iyi bir fikiridir. Bu sayfada budama için ağaç yapısı, kesim tipleri ve görselli budama örneklerini bulabilirsiniz.

Ağaç Budama Teknikleri – Yapı

Temelden özele gidecek olursak öncelikli olarak budamada hemen hemen tüm çok yıllık bitkilerde oluşturulması gereken yapılar alttaki örneklerde görülebilir. Budama bolca görsel görerek daha iyi anlaşılacak bir işlem olduğu için bu bölümde bolca örnek bulabilirsiniz.

budma şekil 6.2
Şekil 1. Bir noktadan büyüyen iki dal güçsüz yapı olarak değerlendirilir.
budma şekil 6.1
Şekil 2. Aynı noktadan büyüyen eş büyüklükteki dalların engellenmesi gerekir.

Üstte 1. ve 2. şeklinde eş kalınlıktaki iki ve daha fazla dalın veya gövdenin aynı noktadan büyüyor olması güçsüz yapı örneği olarak değerlendirilir. Yapının böyle olması sonraki yıllarda gövdede ağırlık veya rüzgar gibi etkenlerin ağaca zarar vermesine sebep olabilir.

Şekil 3. Tek güçlü gövdenin birçok farklı yerinden dallandırma yapılması ağacın temel yapısının oluşturulmasındaki ilk adımdır.

İstenilen yapı üstte 3. şeklinde gözüken, baskın tek gövdeden, kalınlığı bağlandığı yerden daha az olan sağlıklı dalların çıkmasıdır. Bu üç örnek yalnızca ceviz ağacı için değil tüm ağaçlar için uygulanabilir. 2. ve 3. şekildeki örnekler ceviz ağacı değildir, ilerde değinileceği gibi ceviz ağacı bir metrenin üstündeki yükseklikten dallandırılmaya başlanmalıdır

Şekil 6.4. budama
Şekil 4. Bir ağacın istenilen 5 yıllık değişimi.

Üstteki 4. şekilde dikildikten sonra ağacın 5 yıllık ideal gelişimini gösteren bir görsel mevcuttur. Bu görselde her zaman gövdenin lider dal olarak alındığı ve yan dalların teşvik edildiği görülüyor. Ceviz ağacı ilk yıllarında ekonomik olarak getirisi olan bir bitki değildir ancak sonraki yıllarda verim verdiğinden ilk yıllarda budamasına dikkat etmek sonraki yıllarda kazancı artıracaktır. Üstteki görselden sonra ağaç yeterince büyüdüyse verim almak için yan dalların uzamasına konsantre olunabilir. Verim budaması önemli bir konudur ve aynı zamanda düzeltilmesi kolaydır ancak gelişim yıllarında yapılan hataların geri dönüşü çok zordur. Yan dalların gövdeye iyi tutunmasını sağlamak için yan dalın çapının gövdenin çapının yarısından fazla olmamasına dikkat etmek gerekir.

Şekil 6.5. budama
Şekil 5. Yanlış budanmış ağaç örnekleri

Üstteki 5. görselinde hatalı budanmış veya hiç budanmamış şekil bozukluğu olan ağaçlar görülebilir. Soldan sağa; tek tarafata yaprakları olan yatmış ağaç tipi, tek tarafı gelişmiş ağaç tipi, yan dalsız ve dalları tepede yoğunlaşmış ağaç tipidir.

Şekil 6.6. budama
Şekil 6. Soldaki görsel istenilen güçlü gövdeye sahiptir, sağdaki ise güçlü gövdesi olmayan yanlış budanmış bir ağaçtır.

6. şeklinde gelişiminin ilk kısmını tamamlamış bir ağaç görülmekte. Sol tarafta tek baskın gövdesi olan örnek bir ağaç gözükürken sağ tarafta üç dominant gövdesi olan istenmeyen bir yapı görülüyor. Chandler cinsi, yan dallardan verim veren bir ağaç olduğundan, çiftçinin hedefi sağlıklı ve kuvvetli bir gövdenin yanına en mantıklı sayıda yan dal oluşumu sağlamaktır.

Budama Teknikleri – Kesim Tipleri

Dalların gövdeye bağlanma şekilleri farklılık gösterebilir ve bu farklılıklara budama açısından farklı şekillerde yaklaşmak gerekir. Alttaki görsel farklı durumlar içim nasıl kesim yapılacağını açıklamaktadır.

Şekil 6.7. budama
Şekil 7. Sırt kısmı belli olan dallara bağlı kesim tipleri

Ağacın yapısında sırt ve yakaları farklı şekillerde görmek mümkündür. Şekil 7’de soldan sağa doğru ilk iki resimde görülen ana dala bağlanan yan dalın şişkin kısmının (yaka) bitiminden kesim yapılır. En sağdaki resim gibi yaka belli değilse kesim yukarıda kesikli çizgiyle gösterildiği gibi sırt hizasına göre yapılmalıdır.

Şekil 6.8. budama
Şekil 8. Sırt kısmı belli olmayan dallarda kesim teknikleri

Şekil 8.’de solda sırt kısmı tam belli olmayan ama yakası belli bir örnekte kesimin nasıl yapıldığı görülmekte. Sağdakinde ise gövdeye yakasız şekilde bağlanmış ancak sırt kısmı belli dalın kesim açısı görülmekte.

Şekil 6.9. budama
Şekil 9. Çatal dallarda kesim teknikleri

Şekil 9’da iki örnekte de sırt ve yaka kısmı olmayan ‘V’ şeklinde çatal oluşturmuş güçsüz tutunan iki dalın kesim örneği görülmekte. Bu örneklerde kesim, kesikli çizgide görüldüğü gibi, ana dalın dokusunun başladığı yere kadar sürdürülmelidir. Çoğu zaman çok hızlı büyüyen dallarda bu çeşit sorunlar ortaya çıkar ve vakit kaybetmeden bunlara müdehale edilmelidir.

Şekil 6.10 budama
Şekil 10. Eş baskın dallarda kesim teknikleri

Şekil 10’da sağdaki örnek 7 yaşında ve budama sürecinde yan dalın ana dalın yarısı olması dikkate alınmamış üç adet eş dominant dalın olduğu bir yapı gözükmekte. Soldaki örnekte ise aynı noktaya bağlanmış eş boyuttaki dal kesimi görülmekte, kesim 1 noktasından 2’ye doğru kesikli çizgi boyunca sırt hizasına kadar olmalıdır.

Şekil 6.11. budama
Şekil 11. İdeal ana dal/yan dal oranları

Daha önce belirtilmiş olan yan dalın kalınlığının ana dalın kalınlığının yarısından az olması gerekliliği solda görülebiliyor. Sağda ise ideal olmayan ancak kabul edilebilir aralık görülmekte.

Ağaç Budama Teknikleri – Kesim Örnekleri

Altta kesimin nasıl yapılacağı ile ilgili örnekler mevcuttur.

Şekil 6.12. budama
Şekil 12. Örnek bir budama

Şekil 12’de solda ağacın uzaktan kesilen dalı, sağda ise kesim yerinde sırta dikkat ederek yapılan kesim görülmekte

Şekil 6.13. budama
Şekil 13. Yere paralel dalın kesimi örneği

Şekil 13’te ise şekil 12’ye benzer ancak yere paralal olan dalın kesim örneği görülmekte.

Şekil 6.14 budama
Şekil 14. Eş baskın dallarda kesim örneği

Şekil 14’te sağda görülen örnekte yere paralel bir hayali çizgi ile sırtın arasında a ve b açıları eş kabul edilir ve ikisinin arasındaki kesikli çizgiden kesim yapılır.

Şekil 6.15 budama
Şekil 15. Yan dal kesim örnekleri

Şekil 15 yan dal kesiminde sırta zarar vermeden doğru kesimin nasıl yapıldığı gösteriliyor. En soldaki görsel doğru kesim olup sırta zarar vermeden dalın mümkün olan tüm kısmının alınmasını gösteriyor. Ortadaki görsel sırta zarar verildiği için yanlış bir kesim ve sağdaki görselde sırta zarar verilmese de yan dal çok uzun bırakıldığı için yanlış bir kesim olduğu söylenebilir.

Şekil 6.16 ağaç budama
Şekil 16. Yan dal kesim örnekleri

Şekil 16’da soldaki görselde ağacın sırt kısmına çok yakın kesim örneği görülmekte. Ayrıca yaka kısmı da kesildiğinden yanlış bir kesimdir. Sağdaki örnekte üç doğru kesim gözükmekte, özellikle en alttaki dalda bitki budama izini onarmış olduğu görülebilir.

Şekil 6.17 budama
Şekil 17. Ölü dal kesim örneği

Şekil 17’de ölü dal söz konusu olduğunda kesimin nasıl yapılacağı gösteriliyor. Yaka kısmı oldukça uzun olduğu için yaka bitiminden kesim yapılmalı.


<a href="https://chandlercevizyetistir.com/tolga-ozcan/">Tolga Özcan</a>
Tolga Özcan

Bilimsel ceviz araştırmacısı ve yetiştiricisi

Referanslar

Gilman, E. F., 2002. An Illustrated Guide to Pruning. 2nd ed. Albany (NY): Delmar

Yazıyı paylaşın:

Soru sorabilir veya kendi fikirlerinizi bizimle paylaşabilirsiniz. Cevaplar email yoluyla verilecektir.