Nitrat Gübre

Nitrat

Nitrat, NO₃^– formülüyle gösterilen bir iyondur ve yalnız başına bir gübre olarak bulunmaz ancak toprakta iyon olarak çözündüğünde bitki tarafından azot kaynağı olarak alınabilir hale gelir. Suda çözünen nitrat suyunun hareketi ile toprakta hareket eder ve yağışlarla bahçenin dışına ve aşağı doğru yıkanır. Buna ‘leaching’ denir ve geçirgen/kumlu topraklardan azot kaybının başlıca nedenidir. Nitrat bir kez kök bölgesinin altına süzüldükten sonra ağaç tarafından alınmaz ve bu nedenle bitki için kaybolmuş olarak kabul edilir. Killi ve az geçirgen topraklarda ise toprak suya doyduğunda, topraktaki organizmaları ihtiyaç duydukları oksijeni nitratlardan alır ve azotu havaya gaz halinde verir. Buna denitrifikasyon denir ve ince dokulu killi topraklarda azot kaybının en yaygın nedenidir.

Nitrat gübre çeşitleri

Nitratlar birçok yapıda karşımıza çıkar: amonyum, kalsiyum sodyum, potasyum ve magnezyumla bileşik oluşurabilir. Piyasada 26 nitrat veya 33 nitrat gübrelerini bulmak mümkündür. Azot yazısında değinildiği gibi nitratlı gübreler ceviz yetiştiriciliğinde ağaçların dişi organları uyandıktan sonra verilebilir. Bu sürecin öncesinde verilen nitrat ağaç kökü tarafından alınamayacağından nitrat yıkanarak kaybolur.

Kalsiyum Amonyum Nitrat (CAN) / 26 nitrat

26 nitrat gübresinin asıl ismi Kalsiyum Amonyum Nitrat (CAN)’tır ve %26 oranında azotu %13 nitrat ve %13 amonyum olarak içerir. Oldukça iyi bir azot kaynağıdır ve pH değişimine yol açmaz. Azotun yanında toprağa kalsiyum iyonları da verir.

Amonyum Nitrat / 33 nitrat

33 nitrat gübresi %33 oranında Azotu %16.5 Amonyum ve %16.5 Nitrat olarak içerir. Normalde patlayıcı olmayan amonyum nitrat yanıcı maddelerle karıştığında patlayıcı hale gelebilir.

Potasyum Nitrat

Potasyum nitrat, yalnızca %13 Nitrat içeren, hiç amonyum içermeyen iyi bir azot kaynağıdır. Diğer nitratlı gübrelere göre sulama suyunda daha yavaş ve az çözünür ancak az dozda haftalık uygulamalar için oldukça uygundur.

Sodyum Nitrat

16 nitrat azotu içeren sodyum nitrat Türkiye’deki tarım uygulamalarında pek popüler değildir. Sodyum nitrat dünyadaki ilk fenni nitrojen gübrelerinden birisidir.

Tehlikeleri

Nitratın buhar yoluyla solunması, yutulması veya teması ciltte ve gözlerde ciddi yaralanmalara, yanıklara veya çok ileri seviyede ölüme neden olabilir. Bunun yanında nitrat aşındırıcı ve zehirli gazlar üretebilir. Nitratın su kaynaklarına karışması doğal hayatı bozabilir ve çevre kirliliğe neden olabilir. Bu sebeplerden dolayı aşırı gübre kullanımı hem çiftçi hem de doğa için oldukça zararlıdır.