Tuzluluk
Toprak ve su tuzluluğu nedir?
Yüksek verime toprakta ve suda gerekli tuzluluk seviyesi korunduğunda ulaşılır. Ceviz üretiminde tuzluluk, bazı elementlerin aşırı birikmesine ve toprak filtrasyon sounlarına yol açar. Bu durum ağacın yeterli besini ve suyu alamamasından dolayı strese girmesine, hastalıkların oluşmasına ve hatta bitkinin ölümüne yol açabilir. Tuzluluk kontolü uzun vadeli düşünülmesi gereken, toprak ve suyun içeriğine bağlı çok önemli bir konudur. Tuzluluk, başlıca NaCl (Sodyum Klorür)’den ve diğer katyon ve anyon içeren zıt yüklü elementlerin birleşmesinden meydana gelir. Tuzlulukla mücadelenin ilk adımı tesbit aşağıda açıklanan yani toprak ve su analizidir.
Tuzluluk analizi
Tuzluluk analizi yıllık veya iki yılda bir konrol edilmesi gereken bir analiz türüdür. Toprak ve su olarak iki şekilde yapılabilir.
Toprak için tuzluluk numune alımı
Topraktaki tuzluluk analizi için bahçedeki çeşitli bölgelerden yılın aynı zamanlarında toprak analizi yaptırmak yıllara bağlı değişen tuzluluk tebsiti için en doğru yöntemdir. Yağmur rejimi tuzluluğu azaltan bir değişken olduğundan yılın farklı zamanlarında alınan örnekler farklı sonuçlar verip manipülatif sonuçlar verebilir. Killi topraklar daha geçirgen olan kumlu topraklara göre tuzluluk sorununa daha yatkındır çünkü killi toprak geçirgen değildir ve tuz bileşiklerinin yıkanması çok daha zor olur.
Toprkaktaki tuzluluk analizi için kabuk bölgesi yani 0-10 cm ve 30-60-90 cm derinliklerinden numune alıp test yaptırabilirsiniz. 0-10 cm derinliğindeki örnek size dış etkenlerin, özellikle sulamanın, etkisini gösterecektir. 30-60-90 cm derinliğindeki analiz ise ağacın maruz kaldığı, toprağın doğal yapısına bağlı tuzluluğu verir.
Su için tuzluluk numune alımı
Sudaki tuzluluk numune alımı toprağa göre epey basittir. Küçük bir şişeyi ağzına kadar hava kalmayacak şekilde dolurmanız tavsiye edilir. Hava girmemesi kalsiyum karbonatın çökelme ihtimalini azaltacaktır. Su numunesini su pompası çalışmaya başladıktan sonra 30 dakika kadar yapmanız tavsiye edilir. Bunun yapmanızın sebebi borular içinde önceki sulamadan veya diğer dış etkenlerden birikmiş suyun tamamının devirdaim etmesinin gerekliliğidir. Eğer durgun bir su kaynağını kullanıyorsanız topraktaki takip gibi her yıl su tuzluluk testi yapma gereği yoktur. Mümkünse su numunesi aldıktan sonra aynı gün içerisinde test yaptırın, suyu şişeledikten sonra buz dolabında donmayacak şekilde saklayın. Oda sıcaklığında bekleyen suda kalsiyum ve bikarbonat çökebileceğinden dolayı tuzluluk oranı gerçekte olduğundan daha düşük sonuç verebilir.
Tuzluluk tesbiti
Tuzluluk tesbiti yaparken üç temel ögeye dikkat edilmedir; EC (elektriksel iletkenlik), SAR (Sodyum absorpsiyon değeri) ve toksik madde birikimi. Tuzlulukla mücadelenin ilk adımı tuzluluğa sebep olan sorunu iyi anlamak ve sonrasında kaynağını tesbit etmek olmalıdır. Bu süreç sağlıklı bir şekilde aşıldıktan sonra kısa süreli veya uzun vadeli mücadele planına geçiş yapılarak bitkinin optimum ortamda yetişmesi sağlanabilir.
Elektriksel iletkenlik
EC değerinin yüksek olması yüksek tuzluluğun göstergesidir, bu değer yükseldiği takdirde ağacın kökü suyu almak için çok fazla enerji harcar veya bunu gerçekleştiremez. Bu durum, sulama yeterli olmasına rağmen ağacın su stresine girmesine sebep olabilir. Yüksek EC değerinin sonuçları, yetersiz büyüme, ürün boyut sorunları, iç ceviz kalite bozukluğu ve ürün yanıklarına sebep olabilir. Alttaki tabloda topraktaki ve sudaki EC değerlerinin sınırlarını görebilirsiniz.
Ceviz için sınır EC değerleri
Araştırmalar kök bölgesindeki toprağın 1.5 dS/m’den her 1 dS/m üstüne çıkması durumunda %20’lere varan ürün kaybına yol açtığını göstermektedir. Bu sebepten tuzluluk için toprak analizi yaptırmak hayati önem taşır.
SAR (Sodyum Absorpsiyon Değeri)
Sodyum absorpsiyon değeri Sodyum değerinin Magnezyum ve Kalsiyuma oranıyla hesaplanır ve EC değeriyle birlikte tuzluluğu belirler. Alttaki tabloda ceviz üretiminde sınır SAR değerlerini bulabilirsiniz.
SAR değeri raporda görülebilir ancak kendiniz de kolaylıkla hesaplayabilirsiniz. Formül aşağıdaki gibidir;
Birimleri aynı olduğu takdirde raporunuz üerinden değerleri yerine koyarak SAR değerinizi kendiniz hesaplayabilirsiniz.
Toksik iyon birikimi
Toksik iyon birikimi uzun yıllar sonunda ortaya çıkan bir problemdir ve yıllık testlerde sorun oluşturmadan anlaşılıp çözülebilir. Sodyum (Na), Klor (Cl) ve Bor (B) öncelikli dikkat edilmesi gereken elementlerdir. Özellikte yaprakta toksik ürünlerin birikmesi yaprak yanıklarına yol açabilir. Aşırı iyon birikimi bitkinin hormonel düzenini bozacağı gibi gerekli yararlı içeriklerin topraktan alımını da limitler ve üretici için büyük sorunlara yol açabilir.
Bu sebepten toprak analizi yapılması ve toksik iyon birikimi olmadan bu sorunların çözülmesi üretici için çok daha karlı olacaktır. Suda belirli bir iyonun aşırı miktarda olması bitkide biriktiğini göstermez, üstte değinildiği gibi toksik iyon birikimi zaman aldığından sulama suyuna müdehale edilerek sorun oluşmadan çözülebilir.
Tuzluluk analiz raporu okuma
Analiz raporu ilk görüldüğü anda bu konudan uzak kişilere karışık gelebilir ancak okuması oldukça kolaydır. Özellikle birimlere dikkat etmek gerekir.
Tekstür (Saturasyon) oranı, (%) ile gösterilir ve topraktaki boşlukluğu ifade eder. Oran yükseldikçe toprak partiküllerinin küçüldüğü anlamına gelir. Toprak karakteri gösteren temel bir değişkendir. Alttaki tabloda oranların nasıl sınıflandırıldığı görülebilir.
| Toprak Tekstür Oranları | |
| % | Sınıf |
| 30 ve altı | Kumlu |
| 30-50 | Tınlı |
| 50-70 | Killi-Tınlı |
| 70-110 | Killi |
| 110 ve üstü | Ağır Killi |
EC (Elektriksel iletkenlik, Tuzluluk) oranı, dS/m, ms/cm veya mmhos/cm olarak gösterilir. Üçü de birbirine eşittir. Bunun dışında μmhos/cm olarak görüldüğü taktirde, bu değerim 1000’e bölümü üstteki üç birime dönüşümü sağlar.
Anyon ve katyonların oranı, tuzluluk analizi yaparken suda katyonlar ve anyonların ayrı ayrı tesbit edilmesi gerekir. Kalsiyum (Ca2+), magnezyum (Mg2+) ve Sodyum (Na+) başlıca dikkat edilmesi gereken artı yüklü elementlerdir. Potasyum (K+) da ayrıca oldukça önemli bir elementtir ancak tuzluluğa sebep olma ihtimali düşükütür. Bikarbonat (HCO3–), Karbonat (CO32-), Sülfat (SO42-) ve Klorür (Cl–) temel anyonlardır.
Bor (B) ve Nitrat (NO3–) genelde tuzluluğa sebep olmayan ancak aşırı birikme yapabilen anyonlardandır.
Yukarıda değinilen elementler genelde karşımıza meq/L şeklinde çıkar. Bunun dışında ppm veya mg/L olarak da karşımız çıkabilir. Mg/L ve ppm’den meq/L’ye çevirme için alttaki tablo kullanılabilir.
| Elementler/Bileşikler ve Sembolleri | |
| Element | Sembol |
| Kalsiyum | Ca2+ |
| Magnezyum | Mg2+ |
| Sodyum | Na+ |
| Bikarbonat | HCO3– |
| Karbonat | CO32- |
| Klorür | Cl– |
| Sülfat | SO42- |
SAR değeri, sodyum absorbsiyon değeri olarak isimlendirilir. Topraktaki veya sudaki Sodyum seviyesinin Kalsiyum ve Magnezyum’a oranını ifade eder. EC değeriyle birlikte tuzluluğu anlamada en önemli iki değişken olarak düşünülebilir.
Bunları da okuyabilirsiniz:
Referanslar Ramos, D. D., 1998. Walnut Production Manual. Oakland: University of California Press.
Yazıyı paylaşın:
Soru sorabilir veya kendi fikirlerinizi bizimle paylaşabilirsiniz. Cevaplar email yoluyla verilecektir.
